"Kəpəz"in yetirmələrindən olan veteran futbolçu Firuz Qulaminin 50 illiyi oldu. Yubiley mərasiminə dəvət aldığım Gəncə Futbol Veteranları Birliyinin sədr müavini ilə söhbətləşərək futbol həyatına səyahət etdik.
"Baba olmaq 50 illik yubileyimə böyük hədiyyə oldu"
- 50 yaşda olmaq nə deməkdi?
- O deməkdi ki, tək Azərbaycan yox, dünya futbolunun bütün sirlərini bilirsən. Bu, hər adama qismət deyil bu yaşadək gəlib futbolun incəliklərini bilmək. Mənim üçün yaxşı təcrübədi bu yaşadək futbolda olmaq. Həyat mənasında da 50 yaş o deməkdi ki, iki aydı baba olmuşam. Qız nəvəm olub, o da qızdı. Allah bütün qardaşlara nəvə qismət eləsin.
- Deyirlər dövlətdə dəvə, övladda nəvə. Doğrudan belədi?
- Doğrudan istəklidi nəvə. Bu, dədə-babamızdan qalıb, biz də indi görürük ki, nəvənin yeri, istəyi, şirinliyi ayrıdı. İnsan bir az yaşlaşır, 50-55 yaşında baba olur. Artıq özüm də bunu yaşayaraq hiss edirəm ki, nəvənin olması başqa bir hissdi.bu 50 illik yubileyimə böyük hədiyyə oldu.
- Bəs, yaş öz sözünü deyir? Qocalırsınız, yoxsa Məşədi İbad demişkən, nə qədər qoca olsam da, min cavana dəyərəm...
- İdman aləmimdə qocalmamışam. Doğrudan belədi, çünki ətrafımda məndən böyüklər - Tofiq Məmmədov, Əli Rəhimov kimi dəyərli insanlar, vetaran futbolçular var. Onların yanında özümü qoca hiss eləmirəm. Çünki hər gün də olmasa, iki gündən bir gəlib bizim uşaq futbolunda, "Kostya dayı"nın meydançasında məşqlərimizə baxırlar, Gəncə futbolu haqda söhbətləşirik. Bizim sədr olan Tofiq müəllimin 64 yaşı var, Allahın köməyilə gələn il də onun yubileyini - 65 illiyini yüksək səviyyədə keçirəcəyik. Tofiq Məmmədov Gəncə futbolunda böyük bir hörmətə sahib olan insandı. Onu təkcə Gəncə futbolu, bütün Azərbaycan futbol ictimaiyyəti bilir. Gəncə futbolunun rəhbərliyinin belə bir ağsaqqal insan oturmalıdı. Tofiq müəllimin yubileyi də super olmalıdı, bunu ətrafımın, dost-tanşlarımın köməyilə həyata keçirəcəyik.
"Bəstəboy olsam da, Elxan Həsənov kimi ucaboylu qapıçıya başla qol vurmuşam"
- Futbolçu olmaq istəyiniz hardan yaranıb? Nəslimizdə top qovan olub?
- Bəli, futbolçu olmağım nəsildən gəlib. Rəhmətlik əmim Abbas Qulami - keçən il vəfat edib - futbolçu olub. Böyük klubda - "Kəpəz"də oynamasa da, Gəncə "Metallurq"undə çıxış edib. Sonra isə hakim olub. Onu AFFA-da tanıyırlar - Asim Xudiyev, Rüstəm Rəhimov, Yəni, bizdə nəsildə-kökdə futbola bağlılıq olub.
- O, əlinizdən tutub futbola gətirib?
- Yox, açığı, uşaq vaxtından "Kəpəz"ə gəlmişəm. Bu, klubun uşaq məktəbi idi. Orda məşq eləmişəm, 1 il Nurəddin Əliyev baş məşqçim olub. Sonrda Fuad İsmaylovun rəhbərliyi altında "Kəpəz"də uşaq komandalarında çıxış eləməyə başlamışam. 16 yaşımdan artıq əsas komandaya məni dəvət ediblər. Allah rəhmət eləsin Şamil Heydərova, o, bunu edib. Köməkçisi Böyükağa Ağayev idi. Həmin yaşımdan əsas komandaya cəlb olunmuşam, 1989-cu ildən SSRİ çempionatının iştirakçısı olmuşam.
- Bəstəbəy olmusunuz. Sizə deyirdilər ki, bundan futbolçu çıxmaz, boyu balacadı?
- Yox-yox. Şamil müəlim məni "Kəpəz"ə dəvət edəndə, Əfqan Talıbov da mənim boyda idi. Bəstəboylqudan başqa cəldliyim, texnikam vardı. Boyumun balaca olması mənə meydanda mübarizədə mane olmurdu. Sizə maraqlı fakt deyim, "Kəpəz"in heyətində "Neftçi"ylə derbidə Elxan Həsənova künc zərbəsindən başla qol vurmuşam. İndiyədək yadımadı, Cavid Əhmədov künc zərbəsindən topu qaldırdı, Elxan kimi ucaboylu qapıçıyla hava mübarizəsinə qalxıb onu uddum və topu qapıya göndərdim. Matç da elə 1:0 hesabıya qurtardı.
"Kəpəz"də çempion olmağa layiqli futbolçu idim, amma zədəli halda məni klubdan çıxardılar"
- Karyeranızda ən uğurlu klub hanısı sayırsınız? Yəqin, doğma "Kəpəz"i...
- Bəli, açıq deyirəm ki, "Kəpəz" olub. Çünki orda başlamışam futbola, orda bitirmişəm, Azərbaycan Kubokunun finallarında oynamışam heyətində. Bu, ümumilikdə məndə 4 dəfə olub - digərləri Mingəçevir "Kür-Nur"u və Ağdam "Qarabağ"ıyla. Amma onlardan fərqli "Kəpəz"in heyətində Kubokun qalibi olmuşam, özü də 2 dəfə. Həmişə Gəncədən kənarda çıxış edəndə ürəyim "Kəpəz"lə döyünüb. Çünki futbolda naillyətlərim də bu klubda olub.
- Amma "Kəpəz"lə, ümumiyyətlə, çempion olmamısınız. Halbuki, 90-ci illərdə gəncəlilər dəfə çempionatın qalibi olub. Təəssüflənmirsiniz çempionluq sizə nəsib olmadığına görə?
- "Kəpəz"də çempion olmağa layiqli futbolçu idim. Rza Məmmədovun vaxtında çempionat yeni başladı, 1997-cı il idi, sonda qalib oldu komandamız. Amma təəssüf ki, 4-5 turdan sonra dizimdən zədə aldığım halda, klub rəhbərliyi məni çıxardı.
- Səbəb nə göstərdilər?
- Gəncə futbolunda heç kimdən çəkinmirəm, heç kimlə "qaranlıq söhbət"im yoxdu. Diz bağlarım sıradan çıxmışdı. Zədəli futbolçunu səbəb göstərmədən klubdan çıxardılar. Ondan sonra - 25 yaşımda futboldan iyrəndim. O yaşda futbolçunun pik nöqtəsi başlayır. Amma belə alındı ki, 1 il futbolu atdım, getdim Rusiyaya. Həmin vaxt "Kəpəz" rəhbərliyi xatirələrimdə pis qaldı məndə göstərdiyi bu haqsız münasibətə görə.
"Atam əslən Yəbrizdəndi, anam da İran Astarasından, ona isə "sinyor Terim" deyirdim"
- Soyadınız diqqət çəkir, yəqin, maraqlananlar çox olub. Əsliniz Cənubi Azərbaycandan olar...
- Doğrudu, rəhmətlik atam Təbrizdəndi. 1951-52-ci illərdə gəlib Gəncəyə babamgillə. Onda atam uşaq - 6-7 yaşı olub. İndi də İranda qohumlarımız var. Açığı, əlaqəm yoxdu onlarla. Anam da Astaradandı, İran Astarasından. Gəncədə məskunlaşmışıq, amma əslimiz burdan deyil. Gəncədə anadan olmuşam, böyümüşəm, boya-başa çatmışam.
- Nə vaxtsa cənub klubununda oynamaq variantınız olub?
- Yox, amma yolum Naxçıvana düşüb. Allah rəhmət eləsin Böyükağa Hacıyevə, onun vaxtında "Araz-Naxçıvan"da çıxış eləmişəm. Səmimi, futbol aləmində də hörmətli insan olub. Həmişə xoşlamışam, məşqçilərə arzulamışam ki, Böyükağa müəllim kimi olsunlar.
- Nə mənada?
- Sözünü demək mənasında. O, rəhbərliyə sözünü deyən olub. Bir baş məşqçi olaraq ona həmişə hörmət eləmişəm. Hacıyev daim futbolçuyla dost kimi olub. Bugünkü gün də onun elədiyini Qurban Qurbanovdan başqa hələ heç kim eləyə bilmir futbolumuzda. Qurban müəllimə Allah can sağlığı versin, başımızın ucasıdı Azərbaycan futbolunda. Böyükağa müəllimin "Neftçi"də elədiyini hələ heç kim eləməyib. Səbəb də budu ki, baş məşqçinin rəhbərliklə danışıq qabiliyyəti olmalıdı.
- Bəs, siz futboçularla danışıq qabiliyyəti, münasibəti necə idi?
- Super. O, gözəl insan, psixoloq idi. Naxçıvanda oynadığım vaxtlarda Fatih Terim İtaliyada işləyirdi, ona həmin ölkədə "sinyor Terim" deyirdilər. Mən də Böyükağa müəllimi həmişə belə çağıraraq deyirdim ki, "Sinyor Terim" gəl, oyuna təlimatlarını ver.
- Hacıyev belə deyirdi ki, Naxçıvanda 2 futbolçunu tanıyırlar - bir məni, bir də "Futbol kral"ı Peleni...
- (gülür) Elədi, belə sözü vardı. Böyükağa müəllim Naxçıvada doğrudan hörmətli, sevilən adam idi. Futbol aləmində sözünü deyən adam olub. Naxçıvanda Vaqif Sadıqov, Maşallah Əhmədovla birgə oynamış adamdı, 21-22 yaşında kapitan olub. O, Naxçıvanda dahi futbolçu olub. Bu, hər adama nəsib olmur gənc yaşlarından lider olmağa.
"Rəşad Sadıqovla iki gündən bir Tovuzda şəhər mərkəzinə gedirdik və evə zəng vururdu"
- Futbolumuzda əsas uğurları, rekordları qazanan Qurban Qurbanov və Rəşad Sadıqovun ikisiylə də komabda yoldaşı olmusunuz. İkisi də "Turan"da, ikisində də Kazbek Tuayevin baş məşqçiliyi dövründə...
- Elədi. Tovuz klubunda iki müxtəlif vaxtda çıxış etmişəm. Qurban müəllimlə bir yerdə az oynadım. Çünki ilk dövrədən sonra "Kəpəz"ə qayıdası oldum. Rəşad Sadıqovla isə 1 mövsüm "Turan"da oldum. Onda 18-19 yaşı var idi. Parlamağında ən böyük pay sahibərindən biri baş məşqçi kimi Kazbek Tuayev oldu. İndi futbolumuzda gəncləri parladır Qurban müəllim, əsas heyətə qoyur. Sadıqov da fikir verirəm məşqçilikdə o işə diqqət yetirir, gəncləri irəli çəkir. Bizdə qabaq belə məşqçilər çox idi ki, gənclərə üstünlük verirdilər. İndi adi elə "Kəpəz"i götürün, eşidirəm 3-4 gənc futbolunu əvəzedici heyətə yollayıblar. Bugünkü gündə "Kəpəz", "Şamaxı", "Turan Tovuz"da gənc futbolçular üstünlük versələr, lap yaxşı olar. Sağ olsunlar, Qurbanovla Sadıqov, daim gəncləri komandaya cəlb edilər. "Sabah"yavaş-yavaş edir bunu. Tuayev Sadıqovu, Nadir Nəbiyevi, Ruslan Abbasovu gətirdi özüylə "Neftçi"yə. Bununla da onlar üçün yol açıldı, tanındılar, irəli getdilər, milliyə düşdülər. Rəşad Sadıqov da Tuayevin güvəni sayəsində parladı. Bax. belə bir məşqçilər bugünkü gündə bizdə çatışmır ki, yaxşı gənc futbolçuları irəli çəksinlər.
- Qurbanovla həmyaşıd olmusunuz, amma Sadıqovla aranızda 10 yaş fərq olub. Onda gənc vaxtlarından liderlik keyfiyyətlərinin olacağı görünürdü Rəşadda?
- Bəli. Biz gəlmə futbolçular Tovuzda daim klubun bazasında qalırdıq. Rəşadla yaxşı münasibətdə idim. O vaxt mobil telefon demək olar yox, çətinlik vardı. Sadıqovla iki gündən bir şəhərin mərkəzində poçt vardı, ora gedirdik, evə zəng vururdu. Mən həftədə bir dəfə Gəncəyə gəlib-gedirdim. Rəşad gənc idi, ailəsi Bakıda yaşayırdı. Qurban müəllimlə isə bəli, həmyaşıdıq - hər ikimiz 1972-ci il təvəllüdük. Qurbanovun meydanda əzmkarlığı, yaxşı fiziki göstəriciləri böyük üstünlüyü olub onun üçün futbolçu kimi. Onun da karyerasında Tuayev yaxşı mənada iz buraxıb, böyük dəstək göstərib.
"Qarabağ"la müqavilə imzakayanda dilimə gətirə bilmədim ki, mənə bu qədər pul verin"
- "Qarabağ" karyeranıza da toxunaq. O mənada ki, bu klubun çətin vaxtında onu yaşadanlardan olmusunuz. İndi yaxşı günlərində fikirləşirsiniz ki, bizim də rolumuz bugünlərinə çatmağında?
- Məni "Qarabağ"dan götürdülər, müqaviə imzalayanda hər bir futbolçunun fikri var məbləğlə bağlı. "Qarabağ"ımız həmin vaxtda elə vəziyyətdə ola-ola heç nə demədim pulla bağlı. Bilirsiniz ki, o vaxt maaş da vardı, "podyomnı" da. Öz-özümdə dilimə gətiriib deyə bilmədim ki, "Qarabağ"da oynayım, bu qədər pul istəyim, onu versinlər mənə.
- Yəni, nə verdilər, ona qane oldunuz...
- Allaha and olsun, heç bir məbləğ demədim. Halbuki, bəzi məşqçilər var ki, otaqdan çıxanda məni buna görə qınadılar. Adlarını çəkməyəcəm, müsahibəni oxuyanda biləcəklər kimdən söhbət gedir. Onlara açıqlama vermədim, fikrim ayrı idi ki, "Qarabağ"a kömək edim. Təmənnasız gəlmişdim bunun üçün onun heyətinə, pul mövsuzu yox idi ortada.
"Buts"um yox idi, Şahin Diniyevdən istədim, verdim və çıxdım 2 qol vurdum"
- Karyeranıza ən maraqlı olay, kuryoz hadisə kimi daha çox yadınızda nə qalıb?
- SSRİ vaxtında 1989-cu il idi. Sumqayıt komandasıyla Həmkarlar İttifaqı Kuboku oynayırdıq. O vaxt II liqada belə bir Kubok yarışı vardı. Həmin matçda məni sonradan meydana buraxdılar, baş məşqçimiz mərhum Müzəffər Qasımov idi. 17 yaşım vardı, çıxdım oyuna 3:1 irəlidə olduğumuzda və 2 qol vurdum. Yekunda 5:1 qalib gəldik. İlk qolum, qollarım idi karyeramda. Ən maraqlısı budu ki, onda "buts"um yox idi, Şahin Diniyevinkini götürmüşdüm. Onda əsas heyət oyunçuları bu turnirdə iştirak eləmirdilər, mənim də "buts"um pis vəziyyətdə idi. Diniyevlə ABŞ-da yaşayan dostumuz Arif Zərbəliyev bir otaqda qalırdılar, mən də onların otağında paltarımı dəyişirdim. Oyundan qabaq Şahin müəllimdən "butsu"unu istədim, dedi ki, götür. Mən də onlarla çıxdım 2 qol vurdum.
- Matçdan sonra sizə nə dedi Şahin müəllim?
- Heç nə. Amma "buts"unu mənə versəydi, yaxşı olardı (gülür). O vaxt qıtlıq vardı bununla bağlı.
"Kubokun finalında "Neftçi"yə qalib gəlməyin qarşılığında 7 ev mükafat kimi qoyylmuşdu"
- Bəs, xatırlamaq istəmədiyiniz ən uğursuz matçınız hansı olub?
- Kubokun finallarıdı. Xüsusilə də "Kür-Nur"la 1995-ci il. Onda "Kəpəz" çempion olanda, mən Mingəçevirdə idim. Finalda "Neftçi"ylə oynadıq. "Kür-Nur"da Kubok alsaydım, maddi cəhətdən çox qabaq düşəcəkdim. 15 dəqiqə ərzində şəhərin bürün idarələrinin, zavodlarının rəhbər şəxsləri paltardəyişmə otağımıza girib mükafatlar dedilər. 7 ev vardı Kubokun qarşılığında, 1-i mənim olacaqdı. Mingəçevirdə 2 otaqlı mənzil idi. Bundan əlavə, 1000-1500 manat pul mükafatları vardı ortada. 1995-ci ilin söhbətini deyirəm, elə pullar idi ki, o vaxtkı vəziyyətə görə hər şeyimiz olacaqdı.
- Amma onda güclü olan "Neftçi"yə qalib gəlmək də çətin məsələ idi...
- Bəli, amma qalib gələ də bilərdik. Təkbətək də çıxdıq, Telman vardı bizdə qaxlı futbolçu, dirəyə vurdu. Son dəqiqələrdə isə Yunis Hüseynov "Neftçi"nin qələbə topunu verdi.
- Həmşəhərlinizi sonra qınamadınız sizi nə qədər puldan elədiyinə görə?
- Xeyr. Gəncəli söhbəti getmir. Hər bir futbolçu istəyər ki, Kuboku alsın. Orda pul fərq eləmir. Amma "Kür-Nur"a görə Kubok çox vacib idi.
"Kəpəz"in 3 dəfə çempion olması güclü kollektivinin - futbolçularının nəticəsi idi"
- Futbolçu karyeranız elə bir dönəmə düşdü ki, "Kəpəz"də xüsusilə yarımmüdafiə xəttində böyük rəqabət vardı - Mahmud Qurbanov, Vidadi Rzayev, Xaliq Mərdanov. Belə bir dönəmdə parlamaq heç də asan iş deyildi. Buna görə fikirləşirdiniz ki, kaş başqa dönəmdə futbol oynayardım, onda daha irəli gedərdim?
- Mahmudla uşaq vaxtınsan bir yerdə futbola başlamışam. Vidadi Rzayev Xanlarda oynayıb, ordan Nurəddin Əliyev gətirib Gəncəyə. Ampula məsələsi var ki, təkcə yarımüdafiədə yox, hücumda da oynamışam. Futbola hücumçu kimi başlamışam, sonra daha çox orta sahədə çıxış etmişəm. Hələ heç kim deməyib ki, "Kəpəz"in Mehman Allalhverdiyevin baş məşqçiliyi dövründə 3 dəfə çempion olanda futbolçular da güclü idi. Amma mən deyirəm ki, həmin vaxt "Kəpəz"də nəsil güclü idi. Onlar həm SSRİ-dən gəlmiş, həm də "bişmiş" futbolçular idilər. "Kəpəz"in 3 dəfə çempion olması kollektivinin gücüdü - həm SSRİ-dən gəlmiş, həm də Azərbaycan çempionatında "bişmiş" futbolçuların.
- Karyeranızda "Qəbələ"nin də yeri olub ki, bu, artıq məşqçiliklə bağlıdı. Həmin klubun futbol akademiyasında seleksiyaçı məşqçi dövrünüzü necə dəyərlənirərdiniz?
- "Qəbələ"nin Qərb zonası üzrə seleksiyaçı məşqçisi idim. Əsas komandada Ramiz Məmmədovun 2-ci baş məşqçiliyi dövrü idi, hər regiona məşqçi axtarırdılar akademiya üçün. Ramiz müəllim də namizədliyimi vermişdi. Seleksiya qrupunu dağılanadək çalışdım, hardasa 6 il. Mən tərəfdən göndərdiyim 60-65 futbolçu akademiyaya düşdü. Yolladıqlarımın ümumi sayı isə çoxdu - 100-dən artıq. Yevlaxdan Qazaxa kimi seleksiya aparırdım. Əsas zona yarışlarına, pley-off matçlarına baxırdım, kəndləri gəzirdim. Naftalandan da bir uşağı yolladım Qəbələyə. Orda bir gənc məşqçi vardı, hələ də işləyir. Getdim onun yanına, yoldaşlıq görüşü təşkil eləmişdilər Naftlanla Goranboy arasında. Həmin uşağa baxdım, bəyəndim, göndərdim "Qəbələ"yə, götürdülər. Bundan sonra həmin məşqçinin özünü tanış elədim akademiyanın rəhbərliyi ilə - Nail Kərimovla, Muraz Muradlıyla. Avqustda seçimlər olurdu Qəbələdə, dedim nə vaxt lazım olsa, özün 2-3 nəfəri ora apar. Çünki zonamız böyük, işlər çox idi. Birincini mən apardım, sonra 3-4-nü özü. Hələ də lazım olanda aparır uşaqları Qəbələyə.
- Selekçiyaçı məşqçinin ilk növbədə gözü iti olmalıdı?
- Bundan da başqa, uşaqda həm gələcəklə bağlı nəsə görməlidi, həm də onun futbol anlayışına fikir verməlidi. Futbolçu var ki, gücü, sürəti, zərbəsi var, amma anlayışı zəifdi, o anı tuta bilmir. Futbolçunun meydanı görməsi, tez hərəkət eləməsi, qərar verməsi əsasdı, qalan şeyləri düzəltmək olur. Onu deyə bilərəm ki, mənim üçün böyük, yaxşı təcrübə oldu "Qəbələ"də işlədiyim vaxtlar.
- Bundan sonra arzunuz nədi - həm özünüzə, həm də doğma "Kəpəz"ə, Gəncə futboluna?
- Gəncə futboluyla bağlı arzum yüksəlməsi, əvvəlki yaxşı illərinə qayıtmasıdı. Bunun üçün də düzgün iş qurmaq lazımdı. Özümə da arzum budu ki, xidmət edim Gəncə futboluna, nə deyirlər, istəyirlər kömək edim. Təki, Gəncə futbolu düzəlsin! Bunun üçün uşaq futbolu düzəlməli, işləri düzgün görən böyük bir kollektiv yığılmalıdı.
MEHMAN SÜLEYMANOV, Bakı-Gəncə-Bakı
